Ochtendsessie: Checkpoint inhibitors oncologische immunotherapie Behandelingen met immuun checkpoint inhibitie nemen momenteel een grote vlucht in de oncologie. Naast sterk verbeterde overlevingskansen voor patiënten met o.a. melanomen en longkanker geeft de behandeling zeer frequent bijwerkingen. Deze bijwerkingen, ook wel Immune Related Adverse events (irAE) genoemd, kunnen mild zijn en bestaan uit gewrichts- en spierklachten, maar ook ernstig zijn en zich uiten in orgaan specifieke ziektebeelden als colitis en nefritis. Bart Jan Kroesen, medisch immunoloog, gaat in op het mechanisme achter het ontstaan van de irAE. Liesbeth Brouwer, internist reumatoloog, bespreekt met u het spectrum van de irAE en Mark Eijgelsheim, internist nefroloog, bespreekt aan de hand van praktijkvoorbeelden het beloop van renale irAE en welke evaluatie op renaal gebied noodzakelijk is bij een verdenking hierop. Alle drie de sprekers hebben UMCG breed meegewerkt aan irAE protocollen en zullen deze met u delen.Na de lunch: Lifestyle Wat en hoeveel we eten, hoeveel we bewegen en hoeveel stress we ervaren zijn allemaal factoren die grote invloed hebben op onze gezondheid. “Lifestyle” heeft een grote invloed op ons immuunsysteem en daarmee ook op het ontstaan en beloop van ziekten, inclusief systemische auto-immuunziekten. In deze sessie zullen een aantal lifestyle factoren de revue passeren. Steeds duidelijker wordt het dat het microbioom in de darm een grote rol speelt bij gezondheid en ziekte en we beginnen langzaam te begrijpen hoe dat komt. Vitamine D, dat we vooral opdoen als we buiten in de zon zijn, speelt niet alleen een belangrijke rol bij botaanmaak, maar is ook essentieel voor tal van immunologische processen. Dat bewegen belangrijk is voor hart en bloedvaten is bekend, maar op welke manier beïnvloedt dat het beloop van de ziekte?Tot slot: Infectiepreventie We weten dat patiënten met een systemische auto-immuunziekte een verhoogd risico lopen op het krijgen van infecties. Enerzijds ten gevolge van de ziekte zelf, anderzijds ten gevolge van de immuunsuppressiva die soms jaren worden toegepast voor de behandeling van de ziekte. We willen er alles aan doen om te voorkomen dat patiënten infecties krijgen. Voorkomen is in dit geval beter dan helen. Over het algemeen geldt dat patiënten eerder overlijden aan de gevolgen van een infectie dan aan de gevolgen van de ziekte . In drie mooie presentaties wordt u geïnformeerd over het principe “do not harm”. Wij hopen op een grote belangstelling en levendige discussies en verwelkomen u graag op vrijdag 7 februari bij het 18e Groninger Symposium Systeemziekten. Namens het organiserend comité. Hendrika Bootsma Liesbeth Brouwer Frans Kroese Karina de Leeuw Coen Stegeman |